Doelen

In deze module verkrijg je inzicht in de volgende aspecten:

• De voordelen van het oplossen van problemen en hoe allerlei soorten problemen kunnen worden aangepakt.
• Manieren om impulsief handelen te voorkomen.

Problemen oplossen

Het oplossen van een probleem is het proces waarin je de details van een probleem aanpakt om tot een oplossing te komen. Het is een vaardigheid die het nemen van goede beslissingen mogelijk maakt en zelfvertrouwen en emotioneel welzijn bevordert.

De vaardigheden voor het oplossen van problemen zijn nodig om zowel de kleine als grote problemen op te lossen die in ons leven ontstaan. Wanneer je het vermogen bezit dit te doen is dat goed voor je zelfbeeld en zelfvertrouwen.

Vertrekpunt

Bepaal je huidige niveau van zelfvertrouwen (1 = geen zelfvertrouwen; 2 = enig zelfvertrouwen; 3 = veel zelfvertrouwen).

Als je jezelf een 1 of 2 hebt gegeven zal deze module bijzonder nuttig voor je zijn. Maar ook als je aangegeven hebt veel zelfvertrouwen te hebben, staan er hieronder dingen die nuttig voor je kunnen zijn. Maak oefening 1 voordat je verder gaat naar de volgende module.

Hier zijn drie manieren waarop veel mensen omgaan met problemen:

De ‘vermijdende’ benadering

Deze aanpak komt overeen met de ‘kop in het zand’ steken om met woede om te gaan. Deze benadering behelst het niet-erkennen van het probleem. Het wordt gekenmerkt door uitstel, passiviteit (hopen dat het probleem vanzelf verdwijnt) en het verzinnen van excuses voor het gebrek aan daadkracht (Vb. ‘Ik kan er toch niets aan veranderen’). Mensen die deze aanpak vertonen geven soms andere mensen of situaties de schuld. Het probleem zelf blijft onopgelost.

De emotionele benadering

Mensen die deze benadering toepassen handelen vaak impulsief of nonchalant en kunnen boos of van streek raken. Ze denken bijna nooit na over meerdere oplossingen of over de gevolgen en maken haastige beslissingen die soms het probleem alleen maar verergeren.

De ‘probleemoplossende’ benadering

Dit is een systematische aanpak van problemen. Het behelst het bepalen van het probleem, het uitkiezen van een mogelijke oplossing, de toepassing daarvan en de evaluatie van deze oplossing. Hieronder staat een lijst met zaken om te overwegen wanneer je op deze manier een probleem aanpakt.

Stap 1 – Bepaal het probleem (wat is het)

Wees precies. Bijvoorbeeld: wanneer je niet gelukkig bent op je werk, denk er dan over na waardoor dit wordt veroorzaakt. Zijn het de werktijden, het reizen naar je werk of het soort werk?

Stap 2 – Pauzeer en denk na. Handel niet zonder goed over de dingen na te denken

Neem de tijd om alles grondig te overdenken, voordat je een beslissing neemt.

Stap 3 – Ga op zoek naar informatie uit betrouwbare bronnen

Ga niet gokken op een bepaalde uitkomst en vertrouw niet op de meningen van anderen.

Stap 4 – Bedenk een aantal oplossingen

Hoe meer oplossingen je bedenkt hoe meer opties je hebt. Zelfs als ze onrealistisch zijn, is het de moeite waard al je mogelijkheden te overschouwen.

Stap 5 – Ga de voor- en nadelen van iedere oplossing na

In het deel over onmiddellijke behoeftebevrediging introduceerden we een tabel met voor- en nadelen (kosten en baten/ opbrengsten en verliezen). Deze kan je gebruiken om elke soort beslissing te evalueren. Wanneer de kosten veel hoger zijn dan de baten is het duidelijk dat het geen goede beslissing is. Ook moet je jezelf afvragen of je niet een korte termijnoplossing kiest (bijv. alcohol, drugs of seks). Mocht dit zo zijn, bekijk dan nog een keer het deel over onmiddellijke behoeftebevrediging om uit te vinden waarom je dit doet.

Stap 6 – Kies de beste oplossing

Hopelijk is de beste oplossing duidelijk geworden dankzij de voor- en nadelenanalyse. Zo niet, praat dan met een betrouwbare vriend of familielid om een andere mening te horen. Als je aan diegene goed kunt uitleggen waarom je neigt naar een bepaalde richting, dan is de beslissing die je wilt nemen waarschijnlijk een goede. Hoogstwaarschijnlijk zullen ze je niet steunen wanneer je kiest voor een korte termijnoplossing die jou kortstondig beter doet voelen maar die het probleem niet aanpakt.

Stap 7 – Maak een plan over hoe je de oplossing wilt toepassen

Benjamin Franklin zei ‘door te falen in de voorbereiding, bereid je het falen voor.’ Zorg dus dat je goed voorbereid bent.

Stap 8 – Voer de oplossing uit

Zet het plan in werking.

Stap 9 – Evalueer hoe goed het heeft gewerkt

Als we de oplossing niet evalueren lopen we het risico om dezelfde fouten te herhalen of om domweg te denken dat we een probleem hebben opgelost, terwijl dat in werkelijkheid nog bestaat. Het kan zijn dat het je niet was gelukt het ware probleem te identificeren.

Bijvoorbeeld: Zo kan het zijn dat je dacht dat je het werk onprettig vond omdat je je collega’s niet graag mag en dat je daarom van werkplek bent veranderd. Nu dat je andere collega’s maar nog hetzelfde werk hebt besef je pas dat het in feite het soort werk is dat je zou moeten veranderen.

Vul de komende 7 dagen dit probleemdagboek in. Denk na over je eerste reacties op het probleem en hoe je ermee om bent gegaan.

Stel jezelf nu de vraag:

• Welke benadering gebruikte ik het meest – vermijdend, emotioneel of probleemoplossend?
• Welke was het effectiefst?

Soms botsen we op obstakels bij het oplossen van problemen. We kunnen deze obstakels als hindernissen zien die we moeten nemen.

Te nemen hindernissen

Soms moet je voor het nemen van hindernissen buiten de bestaande kaders denken. Een gemakkelijke manier om deze vaardigheid te oefenen is een simpele brainstorm te doen, d.w.z. het opschrijven van al je ideeën over een gebeurtenis of situatie zonder daar direct kritiek op te geven. Bijvoorbeeld:

Daarna kan je er opnieuw naar kijken en beoordelen wat zou kunnen werken en wat niet. Sommige van bovenstaande ideeën zijn misschien niet erg praktisch, maar misschien heb je wel een nieuwe, verbeterde gebruikswijze van tandpasta uitgevonden. Dezelfde oefening kan gebruikt worden voor het bekijken van grotere problemen:

Beoordeel ze wederom en kiest de beste optie uit. Misschien moet je er meerdere proberen voordat je de beste hebt gevonden, maar dat geeft alleen maar aan dat het goed is dat je zoveel verschillende dingen hebt bedacht.

Probeer nu een brainstorm over een van je eigen hindernissen en kijk of je daarmee nieuwe en andere manieren bedenkt om om te gaan met je probleem.

Manieren om impulsief handelen te voorkomen

Het goed oplossen van problemen omvat ook het vermogen even stil te staan en de mogelijke gevolgen te overdenken. Hier is een lijst met benaderingen die daarbij kunnen helpen en die de kans op impulsief handelen verminderen.

• Sta niet toe dat anderen je druk opleggen bij het nemen van een beslissing.
• Raak niet in paniek wanneer je een moeilijk besluit moet nemen.
• Slaap er een nachtje over, maar stel belangrijke zaken niet te lang uit.
• Ken de feiten. Vraag anderen om hun meningen, maar ga daar niet blindelings op af.
• Noteer zaken, maak lijsten en aantekeningen.
• Onderschrijf nooit iets zonder het te lezen en lees alles ten minste twee keer.
• Wees niet bang om onzekerheid te laten zien, om zo je begrip te vergroten.
• Maak geen beslissingen na het gebruiken van alcohol of drugs.
• Tel tot 10 voordat je antwoord geeft.
• Vraag jezelf af hoe je je over een week of over een jaar zult voelen bij een situatie/beslissing.

Bepaal nu je de module hebt afgrond je huidige mate van zelfvertrouwen met betrekking tot de volgende aspecten (1 = geen zelfvertrouwen; 2 = enig zelfvertrouwen; 3 = veel zelfvertrouwen).

Beantwoord nu de volgende vragen:

• Hoe wil je de probleemoplossende benadering gaan toepassen in je leven?
• Hoe kan de probleemoplossende benadering me helpen in het beheersen van mijn emoties en gedrag?
• Wat is het verband tussen mijn vermijdende en emotionele reacties op problemen en de kans op strafbaar gedrag?

Als je bij het doorlopen van deze module vragen of bezorgdheden hebt, mag je steeds contact opnemen met Stop it Now!. Wij kunnen je helpen met het doorlopen van de zelfhulpmodule en/of kunnen naar jou luisteren als je hier behoefte aan hebt.

Stop it Now! is anoniem, vertrouwelijk en gratis.