Doelen

In deze module verkrijg je inzicht in de volgende aspecten:

• Het verschil tussen verslaving en dwangmatig gedrag
• Welke rol verslaving heeft gespeeld in je gedrag
• Hoe je kunt beginnen met het aanpakken van je verslaving

Wat bedoelen we met dwangmatig gedrag of verslaving?

Dwangmatig gedrag: het herhaaldelijk en volhardend uitvoeren van een handeling zonder dat dit noodzakelijkerwijs leidt tot een vorm van beloning of plezier.

Verslaving: dwangmatig gedrag dat leidt tot belonende prikkels dat tegelijkertijd schadelijke effecten heeft.

Meestal is het zo dat iemand afhankelijk wordt van iets omdat hij of zij met dat middel of die activiteit probeert om pijn of bepaalde emoties te onderdrukken. Vaak vindt iemand iets bij de eerste poging plezierig, waarna hij of zij het gedrag vervolgens steeds weer herhaalt om datzelfde plezier nogmaals te ervaren. De herhaling leidt er toe dat iemand afhankelijk van het gedrag wordt om zich normaal te voelen, wat vervolgens uitgroeit tot een verslaving.

Vertrekpunt

Denk na over de bovenstaande definities en bedenk of je gebruik van pornografie met volwassenen en de seksueel misbruikbeelden van minderjarigen kan gelden als dwangmatig gedrag of als verslaving.

Wanneer je het niet zeker weet, kan onderstaande oefening je helpen. Maak een notitie van dat wat geldt voor jou en je gebruik van seksueel misbruikbeelden van minderjarigen:

• Toenemende tolerantie (meer beelden nodig voor hetzelfde effect)
• Ontwenningsverschijnselen (slecht of somber voelen als je niet naar de beelden kijkt)
• Meer kijken dan je wilde (langer dan bedoeld online blijven)
• Onvermogen het gebruik in de hand te houden (je herhaaldelijk voornemen dat je ermee stopt maar het dan toch weer doen)
• Moeite doen om iets te krijgen (ervoor zorgen dat je tijd alleen hebt om online te kunnen gaan, je zoekgeschiedenis voor anderen verbergen)
• Belangrijke activiteiten worden vervangen (stoppen met hobby’s, minder tijd doorbrengen met vrienden en familie)
• Doorgaan met gebruik ondanks negatieve gevolgen (te weinig tijd overhouden voor andere dingen, moe zijn door lang opblijven om online te zijn, schuld- en schaamtegevoelens; het gevoel hebben vast te zitten)

Als het een verslaving is, dan is het niet mijn schuld. Toch?

Toch wel, want de eerste keer dat je naar seksueel misbruikbeelden van minderjarigen keek, wist je dat het strafbaar was. Je was niet verslaafd en toch deed je het telkens opnieuw. En dat deed je omdat je je eigen plezier belangrijker vond dan het voorkomen van het leed dat anderen werd aangedaan. Iedere keer dat je het opnieuw deed, had je voor een andere weg kunnen kiezen. Inderdaad werd het steeds moeilijker om een andere keuze te maken, maar die keuzemogelijkheid bestond wel. Nu is het belangrijk dat je begrijpt dat dit zo is en dat je er vanaf nu iets aan doet.

“Beelden die ik opwindend vond, zijn eigenlijk niet opwindend. Ik wou steeds zoeken naar beelden die me een grotere kick zouden geven.”

Als je een verslavingselement in je strafbaar gedrag hebt ontdekt, dan moet je daar meer van begrijpen. Heb je een idee hoe je internetgebruik verslavend is geworden? Welke emoties je wilde onderdrukken? Je moet naar de oorzaken of beweegredenen achter je verslaving kijken. Je bent al begonnen met het onderzoeken van je beweegredenen voor je strafbaar gedrag en van de triggers van je gedrag. Denk na over de volgende vragen:

1. Heb ik andere verslavingen gehad, m.b.t. alcohol, drugs of gokken?
2. Gebruik ik altijd snelle oplossingen (seks, drugs, alcohol, gokken) om me beter te voelen?
3. Als ik geen gevoel van beloning kreeg voor mijn gedrag, waarom ben ik er dan mee doorgegaan?
4. Wat gebeurde er in mijn leven op het moment dat mijn verslaving het ergst was? (hierbij kan het nuttig zijn opnieuw te kijken naar de tijdlijn uit module 1)

Let op: Het komt vaak voor dat mensen de ene verslaving inruilen voor de andere. Wees je hiervan bewust. Wanneer je in het verleden andere verslavingen hebt gehad of wanneer je nu andere verslavingen hebt, dan kan het goed zijn hiervoor professionele hulp te zoeken. Er bestaan veel organisaties die goede verslavingszorg bieden.

Hoe om te gaan met verslaving en dwangmatig gedrag

Het is van groot belang dat je goed kijkt naar de beweegredenen voor je gedrag en naar de emoties die je onderdrukt. Als je dat niet doet, ontloop je het probleem alleen maar en houdt je het dus in stand.

Voor het aanpakken van de onderliggende motivatie voor je verslaving(en) zijn er verschillende technieken die je kunt gebruiken om de drang online te gaan en het bekijken van misbruikbeelden te beheersen:

• Herstructureren / uitdagen (een geoefend innerlijk gesprek)
• Actieve afleiding (jezelf proactief afleiden van een fantasie door bijv. een computerspel te spelen of een gesprek aan te knopen)
• Vertel het aan een vertrouwenspersoon (iemand op wie je kunt steunen, eventueel iemand van de Stop it Now!)
• Stoppen van gedachten (een fysieke herinnering om met fantaseren te stoppen, zoals een elastiekje om je pols)
• Aanvaard de drang (doe dit zonder naar de drang te handelen, omdat je weet dat deze vanzelf voorbijgaat)
• Fantasieblokker (denk aan het ergste scenario, bijv. gevangenisstraf of betrapt worden door je partner)
• Ontsnappingsroute (Haal jezelf fysiek uit de situatie/omgeving waar je die fantasie hebt, zet bijv. de computer uit of maak een wandeling)
• Ontspanningstechnieken (gebruik nuttige technieken die voor je werken)

Een lange termijntechniek om met verslaving om te gaan is zelfzorg, inclusief goed zorgen voor je dieet, sociale leven, persoonlijke hygiëne en conditie. Bovendien kan zelfzorg gebruikt worden als onderdeel van bovenstaande technieken, bijvoorbeeld om als deel van de ‘actieve afleiding’ naar de fitnesszaal te gaan of door een maaltijd te bereiden.

Maak een lijst van de technieken die je het nuttigst vindt en die je wilt blijven gebruiken. Het is belangrijk om in de gaten te houden hoe goed je je driften beheerst. Daarbij kan het invullen van onderstaand dagboek je helpen.

Dit kan je ook helpen om patronen en stemmingen te herkennen van momenten en situaties waarin je drang om seksueel misbruikbeelden van minderjarigen te bekijken het grootst is. Het bewustzijn hiervan zal je helpen een terugval te voorkomen en om risico’s in de hand te houden.

Beantwoord de volgende vragen:

• Hoe heeft je begrip van verslaving en dwangmatig gedrag je geholpen in het begrijpen van je gedrag?
• Wat doe je om je onderliggende beweegredenen aan te pakken? Wat moet je nog meer doen?
• Wat is de effectiefste manier om je driften en triggers te beheersen?
• In welke mate voel je je meester over je gedrag? Hoe zou je dit kunnen verbeteren?

Als je bij het doorlopen van deze module vragen of bezorgdheden hebt, mag je steeds contact opnemen met Stop it Now!. Wij kunnen je helpen met het doorlopen van de zelfhulpmodule en/of kunnen naar jou luisteren als je hier behoefte aan hebt.

Stop it Now! is anoniem, vertrouwelijk en gratis.