Doelen

In deze module verkrijg je inzicht in de volgende aspecten:

• De valse rechtvaardigingen die worden gebruikt om geen verantwoordelijkheid voor de daden te hoeven nemen
• Dat het gaat om beelden van echte minderjarigen die worden misbruikt
• De effecten op de slachtoffers

De werkelijkheid achter de seksueel misbruikbeelden

Om jezelf toe te staan om seksueel misbruikbeelden van minderjarigen te bekijken, zal je vaak een aantal ‘zelfrechtvaardigingen’ gebruiken om jezelf ervan te overtuigen dat wat je doet niet zo verkeerd is. Een zelfrechtvaardiging is nodig wanneer iemand zich in een situatie begeeft die niet in overeenstemming is met zijn of haar normen en waarden: de zelfrechtvaardiging zorgt ervoor dat je jezelf toestaat er mee door te gaan. Het kan zijn dat je in de beginperiode ervan bewust bent dat je zelfrechtvaardigingen gebruikt, maar dat je deze zelfrechtvaardigingen na verloop van tijd, en naar mate je ze vaker hebt gebruikt, alleen nog maar onbewust inzet.

Vertrekpunt

Bepaal je huidige niveau van kennis en inzicht met betrekking tot het kindermisbruik dat plaatsvindt (1 = zeer weinig inzicht; 2 = enig inzicht 3 = goed inzicht).

Het is belangrijk dat je deze module doorloopt, ongeacht de scores die je jezelf hebt gegeven. Het is onze ervaring dat wanneer mensen een goed inzicht hebben in het leed dat minderjarigen wordt aangedaan, de kans groter wordt dat ze definitief stoppen met hun strafbaar gedrag.

“Ik zei tegen mezelf alle typische denkfouten, zoals ‘het schaadt niemand’.

Het proces waarin je jezelf overtuigt dat het aanvaardbaar is om seksueel misbruikbeelden van minderjarigen te bekijken wordt het ‘innerlijk gesprek’ genoemd. In deze gevallen geeft iemand zichzelf toestemming om iets te doen waarvan hij eigenlijk wel weet dat hij het niet zou moeten doen. Onderstaande afbeelding illustreert dit:

Mensen worden door hun innerlijk gesprek overgehaald tot dit gedrag wanneer hun argumenten voor het gedrag sterker zijn dan hun argumenten om ervan af te zien. Wanneer je je meer en meer bewust wordt van het innerlijk gesprek dat in jezelf gaande is, en van de negatieve effecten die het strafbare gedrag heeft op zowel jezelf als op anderen, vergroot je automatisch je vermogen en motivatie om met dit gedrag te stoppen.

In het onderstaande kader bevat de linker kolom een aantal zelfrechtvaardigingen die veel voorkomen en die jezelf misschien ook hebt gebruikt om seksueel misbruikbeelden van minderjarigen te bekijken. De rechter kolom somt uitingen van het innerlijk gesprek op, die je in reactie op de overeenkomstige rechtvaardiging kunt gebruiken om af te zien van het strafbare gedrag. Noteer onder aan de kolom eventuele andere rechtvaardigingen die jij gebruikt, en koppel deze aan een mogelijk antwoord daarop. We raden je aan om alle zinnen in de ‘reactie-kolom’ een aantal keer voor jezelf te herhalen, zodat het uiteindelijk een soort automatisme wordt om hieraan te denken als je merkt dat je rechtvaardigingen voor strafbaar gedrag begint te bedenken.

Instemming

Het is belangrijk om over ‘instemming’ na te denken wanneer we het hebben over de minderjarigen in de beelden, aangezien minderjarigen per definitie niet in staat zijn in te stemmen met seksuele handelingen.

Waarom minderjarigen niet in staat zijn in te stemmen met seksuele handelingen.

Minderjarigen zijn niet in staat in te stemmen met seksuele handelingen omdat ze niet ten volle kunnen begrijpen waar ze precies mee instemmen, noch wat de emotionele impact en gevolgen van seks kunnen zijn. Daarentegen zijn volwassenen normaal gesproken goed in staat in te stemmen met seksuele handelingen. Niet iedereen heeft dezelfde mening over de leeftijd die een minderjarige moet hebben bereikt voordat deze instemming kan verlenen. Hoe dan ook is het wettelijk vastgesteld dat het bekijken van seksueel misbruikbeelden van minderjarigen (onder de 18 jaar) altijd strafbaar is.

Zeker wanneer seksueel misbruikbeelden van een minderjarige op internet worden gepost, heeft een minderjarige hier geen enkele controle meer over. Als het slachtoffer weet dat de beelden online staan en zonder dat de minderjarige daar wat aan kan veranderen wordt gedeeld en bekeken, dan kan diens leed daardoor worden verergerd.

“Nu weet ik, natuurlijk, dat hierbij slachtoffers worden gemaakt.”

Waar heb je online naar gekeken?

De ‘rechtvaardigingen’ kunnen ook betrekking hebben op het type of de categorie van de seksueel misbruikbeelden die je online hebt bekeken. Waar het om gaat is om goed te onthouden dat ieder seksueel misbruikbeeld van een minderjarige strafbaar is. De term misbruik gaat niet alleen op voor het moment dat de seksueel misbruikbeelden werden gemaakt, maar verwijst ook naar de periode waarin de beelden buiten diens controle op het internet circuleren.

Wanneer minderjarigen worden afgebeeld zonder dat er volwassenen zichtbaar zijn, dan kan het zijn dat er zich achter de camera een volwassene bevindt die de minderjarige heeft gedwongen om voor de camera te poseren.

Wat betreft zelfgemaakte seksueel misbruikbeelden van minderjarigen moet je beseffen dat de minderjarige er zeker niet mee instemt dat de hele wereld de beelden kan bekijken. Een minderjarige is simpelweg niet in staat de gevolgen ervan te overzien. Minderjarigen snappen niet dat wanneer een beeld verzonden is, het nooit meer kan worden verwijderd.

Seksuele uitbuiting van minderjarigen

Vrijwillige instemming van minderjarigen raakt nog verder uit het zicht door het machtsverschil dat bestaat tussen de minderjarige en de volwassene die de aanzet geeft tot de seksuele handelingen. Het komt vaak voor dat minderjarigen seksueel uitgebuit worden bij het maken van seksueel misbruikbeelden van minderjarigen, bijvoorbeeld cadeautjes, drugs, aandacht of onderdak krijgen in ruil voor seksuele handelingen. Soms worden er beelden gemaakt van minderjarigen zonder dat ze hiervan weten, bijvoorbeeld op het strand. Soms zal een minderjarige gedwongen worden tot het maken en online zetten van beelden van zichzelf.

Om je te helpen (h)erkennen dat het om echte minderjarigen gaat is het nuttig – hoewel ook lastig – jezelf voor te stellen hoe de minderjarige voor de camera terecht is kunnen komen.

Empathie is het proberen te begrijpen wat een ander in een bepaalde situatie zou kunnen denken en voelen. Empathie is niet alleen het rationeel begrijpen van de ideeën of gevoelens van een ander, het betekent het hebben van inzicht op een emotioneel niveau.

Waarom is empathie moeilijk?

We vinden het vaak lastig om empathie te voelen, of ons te identificeren, met mensen die ‘niet zijn zoals wij’. Voor veel mensen die seksueel misbruikbeelden bekijken is het lastig empathie te voelen omdat ze zich niet kunnen identificeren met de minderjarige.

De volgende oefening is bedoeld om je in te leven in de minderjarige in de beelden en zijn of haar gedachten en gevoelens in te schatten.

Let op: Deze oefening is zeer uitdagend en vergt veel op emotioneel gebied. Het is van belang dat je tijdens de oefening tijdig een pauze neemt als je het gevoel hebt dat je die nodig hebt. Misschien kan je ervoor zorgen dat er iemand beschikbaar is om mee te praten wanneer je je na de oefening emotioneel voelt. Heb je vragen over deze oefening en/of wil je je bezorgdheden delen? Neem dan contact op met Stop it Now!.

DEEL 1: Wat heeft jou tot dit punt gebracht?

Als onderdeel van deze oefening moet je denken aan een minderjarige die je in de beelden hebt gezien. Geef zo eerlijk mogelijk antwoord op de volgende vragen:

1. Waarom kijk je naar dit beeld?
2. Hoe ben je dit beeld tegengekomen?
3. Wat levert het je op om naar dit beeld te kijken?
4. Wat bracht je tot op het punt dat je naar dit soort beelden bent gaan kijken?

DEEL 2: Wie heeft de situatie bepaalt en om welke reden?

Gebruik hetzelfde beeld als in het vorige deel en breid het beeld uit tot en met de kamer waarin het gebeurt, de persoon die de beelden opneemt en de instructies die worden gegeven. Beantwoord de volgende vragen:

1. Wie neemt de beelden op en waarom doen ze dat?
2. Welke door de minderjarige uitgezonden signalen worden genegeerd?
3. Wat vertellen zij zichzelf om te rechtvaardigen dat ze de beelden opnemen?
4. Wat willen ze doen met de beelden na afloop van de opname?

DEEL 3: De minderjarige in de beelden

Een vaak voorkomende rechtvaardiging die mensen gebruiken om zichzelf toe te staan te blijven kijken naar seksueel misbruikbeelden van minderjarigen is dat de minderjarigen in de beelden “geen echte minderjarigen” zouden zijn.

In de volgende deel wordt van jou gevraagd te proberen om de minderjarige die je hebt gezien te leren kennen. Deze oefening helpt jou in te zien dat het hier om een echt minderjarige gaat, met eigen gedachten, gevoelens en dromen. Maak vervolgens een karakterschets van de minderjarige door de onderstaande vragen te beantwoorden.

• Wie is het meisje/de jongen in de beelden?
• Waar is zij/hij geboren? Welke plek noemt zij/hij thuis?
• Wat maakt haar/hem aan het lachen?
• Wat is haar/zijn liefste bezit?
• Wat doet zij/hij in haar vrije tijd?
• Wie bewondert zij/hij? Wie is haar/zijn held? Waarom?
• Wat is haar/zijn grootste angst? Aan wie heeft zij/hij dit verteld? Tegen wie zou zij/hij dit nooit vertellen? Waarom niet?
• Wat zou zij/hij graag willen worden als zij/hij volwassen is?
• Naar wie gaat zij/hij toe als zij/hij bang is?
• Wie is de familie van het meisje/de jongen? Wie zijn haar/zijn ouders? Heeft zij/hij broertjes of zusjes?
• Wie zijn haar/zijn vrienden?
• Hoe is dit meisje/deze jongen voor de camera beland?
• Wat denkt zij/hij dat er gebeurt?
• Als haar/hem is verteld dat ze dat wat er is gebeurd geheim moet houden, hoe zou zij/hij zich daar dan door voelen?
• Waar zou zij/hij aan denken voordat zij/hij gaat slapen?

DEEL 4: Gevolgen van misbruik

Denk na over de ervaring van de minderjarige en wat de effecten van deze opnames op deze minderjarige zouden kunnen zijn.

1. Wat zou zij/hij kunnen denken en voelen terwijl zij/hij wordt misbruikt?
2. Wat zou de echte reden kunnen zijn dat zij/hij glimlacht in de beelden? Denk na over de werkelijkheid die achter die glimlach zou kunnen liggen.
3. Probeer je voor te stellen hoe zij/hij zich zou gedragen en wat zij/hij zou kunnen voelen en denken nadat het misbruik heeft plaatsgevonden.
4. Welke impact zou de blijvende aanwezigheid van de beelden op het internet kunnen hebben op de minderjarige?
5. Hoe zou de minderjarige zich gedragen en wat deze zou kunnen denken en voelen wanneer zij/hij met een andere volwassene over het misbruik probeert te praten?
   1. Hoe zou dit de relatie met deze volwassene kunnen beïnvloeden?
   2. Op welke manier heeft zij/hij onthuld wat er is gebeurd?
6. Probeer te beschrijven wat de lange termijngevolgen zijn van het misbruik voor de minderjarige. Denk er in het bijzonder over na wat de invloed is van het feit dat er beelden van zijn opgenomen.

De gevolgen voor de minderjarige

Psychologen hebben geprobeerd te onderzoeken wat het betekent voor een minderjarige om slachtoffer te zijn van seksuele misbruik en dat hiervan beelden zijn gemaakt.

Tijdens het misbruik

Terwijl jij misschien de neiging hebt de beelden los te zien van het daadwerkelijke misbruik, vormen de beelden deel van het misbruik. Slachtoffers beschouwen de blijvende beelden als een verlengstuk van het misbruik dat ze hebben moeten mee maken. Het feit dat de beelden van hen op het internet circuleren, zorgt ervoor dat het misbruik voor de minderjarigen nooit werkelijk ten einde komt.

Misbruik kan heel wat fysieke klachten veroorzaken (bijvoorbeeld irritatie rond de genitaliën, hoofdpijn, braken). Deze minderjarigen kunnen tevens last krijgen van depressie, vermoeidheid, concentratieproblemen en nachtmerries. Daarnaast leidt misbruik vaak tot nog andere problemen, zoals ongepast seksueel of agressief gedrag. Het misbruik kan bovendien gevolgen hebben voor hun relaties.

Praten over wat er is gebeurd

Minderjarigen praten niet gemakkelijk over seksueel misbruik. Dit komt helaas erg goed uit voor de daders. Het niet-praten vergroot de kans dat de minderjarige in de toekomst problemen zal ervaren, zoals een trauma, depressie of een onvermogen om een gezonde relatie gebaseerd op liefde en vertrouwen op te bouwen. Wanneer het misbruik op beeld is opgenomen, lijkt de angst van minderjarigen om erover te praten vaak nog groter te zijn. Wanneer minderjarigen uiteindelijk onthullen wat er is gebeurd, geven ze vaak relatief weinig informatie. Gevoelens van schaamte, vernedering en hulpeloosheid gaan vaak samen met gevoelens van angst. Vaak is de minderjarige bezorgd dat mensen zullen denken dat ze aan het misbruik hebben meegewerkt. De minderjarige kan ook geloven dat het feit dat hij/zij glimlachte gezien zal worden als bewijs dat hij/zij van de ervaring genoot. Het feit dat een minderjarige op seksueel misbruikbeelden niet ongelukkig uitziet betekent niet dat de minderjarige hiervan genieten. Vaak worden ze hiertoe aangezet of gedwongen.

De lange termijngevolgen van de opgenomen beelden voor de minderjarige zijn onder andere:

• Intens slecht voelen, zoals een negatief zelfbeeld hebben, langdurige schaamtegevoelens en wanhoop ervaren, een onvermogen hebben iets te voelen of een relatie op te bouwen.
• Het kwellende bewustzijn dat hoewel het seksueel misbruik is gestopt, anderen misschien nog altijd de beelden kunnen bekijken.
• De bezorgdheid dat de beelden kunnen aanzetten tot het seksueel misbruik van andere minderjarigen.

DEEL 1: Hoe zou jij je voelen als je daar was? Waar trek jij de grens?

Bedenk nu hoe dicht jij bij het plaatshebbende kindermisbruik zou kunnen komen. Op welk punt zou het onacceptabel voor je worden? Geef de grens aan tussen het punt waarop jij niet meer verder zou gaan met de handelingen.

Leg uit waarom je de grens juist op dat moment hebt getrokken.

• Het aantreffen of downloaden van beelden en dit niet aan de politie melden
• Bekijken en delen van filmpjes en foto’s
• Het aan een muur luisteren naar het misbruik in een andere kamer
• Het door een raam kijken naar het misbruik
• In de kamer aanwezig zijn terwijl het misbruik plaatsvindt
• Het zijn van degene die de opnames maakt en de handelingen regisseert
• Actief deelnemen aan het misbruik

Wat leert jou dit over het downloaden van seksueel misbruikbeelden van minderjarigen?

Bepaal net als in het begin van deze module je niveau van kennis en inzicht met betrekking tot je eigen bewustzijn van het kindermisbruik dat plaatsvindt in deze beelden (1 = zeer weinig inzicht; 2 = enig inzicht; 3 = goed inzicht).

Beantwoord nu de volgende vragen:

• Is na het afronden van deze module een van de antwoorden veranderd van 1 naar 2 of van 2 naar 3?
• Op welke manieren zou je inzicht kunnen zijn veranderd?
• Welk deel van de module had de grootste impact op je inzicht en begrip? Waarom?
• Was er iets in deze module dat je aanzette of aanmoedigde om je gedrag aan te pakken? Hoe wil je je gedrag gaan aanpakken?
• Heb je door deze module nieuwe vragen gekregen of zijn er bepaalde ideeën waarover je meer wilt weten? Welke stappen wil je gaan zetten om deze informatie te verkrijgen?

Mocht je willen praten over zaken die in deze module ter sprake zijn gebracht, over iets waar je mee hebt geworsteld toen je de zelfhulpmodule doornam of mocht je gewoon de gelegenheid willen de website door te nemen met iemand die je erdoorheen gidst, neem dan contact op met Stop it Now!.

Als je bij het doorlopen van deze module vragen of bezorgdheden hebt, mag je steeds contact opnemen met Stop it Now!. Wij kunnen je helpen met het doorlopen van de zelfhulpmodule en/of kunnen naar jou luisteren als je hier behoefte aan hebt.

Stop it Now! is anoniem, vertrouwelijk en gratis.